नेपाल छिगथेन तामाङ ह्युल्बा

-खोजराज गोले
 पृथ्वी नारायण शाहला चार नेपाल जन्नेम दात्तेला चार नेपाल जाम्बुलिङला एशियालाएन न्हुप्-एशियारी मुला। ग्यानक ग्याल्सा(चीन) थेन ग्यागरदान्(भारत्)ग्याम ख्वार्नोन काबा(विष्ठी) नेपाल मिनला चु ह्युल २६डिग्रि२२" हेन्दे ३०डिग्रि२७" ज्यानग्(उत्तरी) आक्षाङ्श थेन ८०डिग्रि४" हेन्दे ८८डिग्रि१५" स्ह्यार्(पूरिवी) देशान्तरदोना थेराङ्नोन लासी जाम्बुलिङ्ला ज्यानग गोलार्धरी छ्याबामुला। समुद्री सतहला ७० मिटर हेन्दे ,८४८ मिटरदोना न्होबा सालीङ मुबा चु ह्युल जाम्बुलिङरी साङ्गे च्योमदान्दे(बुद्ध)ला केवाह्युलला मिनग्याम्से सेबा मुला। सालीङ्(भूगोल)दा च्यामा ज्योमोगाङ्(हिमाल), पहाड थेन ग्यागरदान्(तराइ) लासी बो सोमरी फेबा चु ह्युलरी वि. सं. २०५८ ला म्हिज्याबा(जनगणना) अन्सार चुरी १०७ वटा ह्युल्बाकादे चिबामुला। दात्तेदोना नेपालरी सरकारी निकायग्याम ५९ वटा आदिवासिकादेदा आदिबासिला मान्यता पिन्बामुला। च्याङ्ना बिकासताबा(अल्पविकसित), ल्हाननथरिला ह्युल्बा(बहुलजाती), ग्योइ(भाषा), रिमठिम(संस्क्रिती), धर्मला साझा दिमला रुपरी मुबा चु ह्युल तिनिन्हाङ्गार हिन्दू एकिक्रित निरङ्कुश राज्यसत्ताग्याम संघियताल मिनरी ह्युल्बा(जातिय), लिङ्(क्षेत्रिय) थेन ग्योइ(भाषिकअ) रुपरी बल्लबल्ल स्वायतता थेन मुक्तिला ताङरी रप्पा मुला। निबा च्युइ दिङ्दोनाला सशास्त्र जनयुद्धला तङपर च्युइसे ब्ली तोङ्जा(१४हजार्)ला दुर्सा, कत्ते बेपत्ताकादेला अन्यौलता थेन जनाअन्दोलनला घाइतेकादेला स्हुकादे फिरी राप्सी ह्राङ्ला तिङरी या थान्सी चार नेपालला स्हिङ्गप स्हेङ्बारी ह्रुप ताबामुला। चुनोन ताङरी बेनान नेपालीदादे गुङरी सबल, सक्षम, सम्पन्न थेन सफल चार नेपालला लागिरी ङच्छारिन सेमन्हाङ्ह्यान्देन ङालैनोन ज्याबाडान्बा फुल्बान चु जजाबा ब्रिबादा चुबा मुला।

ल्हानान ङाच्छारी ङाच्छाला नेपाल पोगोल जान्नेम दात्तेला याम्बु उपत्यका मुबा ग्लारी क्युइला ङ्हाज्याङ ग्योइ मुबा। थेनदुइला क्युइला ग्योइ मुबा ग्लारिन दात्तेला सिम्बु(स्वयम्भु) मुबा ग्लारी सिम्बु(नेपा ) ला ङ्हाज्याङ होइसेर्(विराट महाज्योती) थोन्लाजिन्बामुबा। थेनोन दुइरी थेन ख्वाररला लिङ्री तामाङकादेला आखेम्हेमेकादे थर्गलाजिन्बा  वा ज्योन्खलाजिन्बा मुबा। थेलिच्छा ग्ला-ग्ला ग्यालम म्हिसङगे(मानवबुद्ध) काडे सिम्बुला होइसेरदा ज्याल्बाथेन म्होइगो लाबरी बिसी ज्योन्खाला  स्हिबामुबा। थेनोन ताङरी महाचीनग्याम बोधिसत्व(मन्जुश्री) चुदा ज्याल्बारी बिसी दोखाबा मुबा।  थेन दुइरी ज्याम्बेयाङ्से थे ग्लाला क्युइ तेसी पुइलास्हिबामुबा बिबा नाम्दरकदेएन स्याप्पामुला। चुनोन ताङरी स्याप्पा नाम्दर चुह्राङ्बानोन मुला: बोधिसत्व ज्याम्बेयाङसे चु ग्योइला क्युइला गुङ्री दलपस्युलास्हिबा सिम्ब्ला ज्याल्तेनथेन म्होइजेन लाबारी चु ग्योइला क्युइरी क्याल्सी कोर्सी च्यादोसेला ताबामुबा। तर ह्रो थेन दुइला ग्योइरी क्याल्बा वा कोर्वा(ताल विहार) लाबरी हाम्बा अवस्थारी मुलाअस्हिबा मुबा। थे ताबासे चुनोन ग्योइला ङामरी स्ह्युबा याकरी गोले ह्रुइला तामाङ बमओसे दोगा(नाउ) स्हेङ्सी ज्याम्बेयाङ्दा ग्योइरी कोर्ना लालास्हिबामुबा। थे गोले बमओला मन्त्र साधना थेन शक्ती चोदे मुबा कि दात्तेला नगरजुनला गाङ्ग्याम ग्योइ न्हाङरी वाङ्माह्यान्दे क्युइन्हाङरी क्याल्बान वा गोङ्मा जुसी ब्रासिन दात्तेला खोपोङ्(भक्तपुर) ताबान नगरकोट थेन फुलचोकी गाङ्दोनाएन दोबारी हाम्लास्हिबामुबा रो। थेला लिच्छारी हासी म्ही चिबा नाम्सा वा ग्याल्सा स्हेङ्बाहेन्दे चुग्लारी लिच्छारी ज्याम्बेयाङदाएन ह्रो लाबारी हाम्बा बमओ बिमाहेन्दे थे गोले बमओला ल्हानान चुरिफुरी ल्हेसी निबा मुबारो। थेताबासे लामापुल्से चु ग्लारी नाम्सा ग्याल्सा स्हेङ्सी तिगै लिच्छा खोपोङरी म्हिकादेसे चुङ्सी थेन गोले बमओा यकरी युङ्बाला फुर्बारी फाइला छोडासे खिसिमाम छलकपट लासी सेबा मुबा रो। दात्ते दोनाएन दुगु ङ्ह्यारी काभ्रेला नमोबुद्धदा ज्याल्तेन लासी याम्बुरी हाबाकादेसे थेन बमओदा खिबा बिबालाबा युङ्बाला फुर्बादा ज्याल्तेन लामुला। चु नाम्दार चुरी थुइनालाबाला कारण तिगा सुङ्लास्हिसम चु ग्लारी म्ही चिबारी ताबा ग्लाला मिनएन चुनोन म्ही ह्युल्बाला ग्योइरी थान्बा तदोला बिबारी म्हाइबा हिन्ना। जान्नेम रुसी प्रागऐतिहासिक पुरातत्वविद डा. अनातोली याकोव्लेभ शेटेन्कोसे बि. सं. २०३४ सालला सेर्खाला लिच्छला ला ङिदोना(अर्थात जनवरी १५ ता हेन्दे मर्छ २४ ता १९७८ दोना) नेपालला पुरातात्विक अध्ययन भ्रमण लाबारी नेपाल ज्योनगलास्हिबामुबा। थेन दुइरी नेपालला पुरातत्व विभागला ह्रोरी ल्हानान प्रागऐतिहासीक पुरातात्वविक ग्लाकादेला अध्ययन लाबा ताङरी याम्बुला बुढानिलकण्ठ न्हुप्-स्ह्यारला बानियापाखाथेन पण्डितगाउँला गुङरी मुबा धोबिखोलाला कुनिरी स्याप्लास्हिबा इसा पूर्व ३०,००० दिङ्बिमा ङाच्छाल्(पुरानो) मङ्गोलियन गोवी म्हरमेन्छन्(सभ्यता) थेन डिक्पा युङ्बाला पालिस अफोर्बा तर युङ्बासेन रोप्सी जान्नेम छप्सी स्हेङ्बा युङ्बाला ल्हाजे(ढुङ्गे हतियार) कादेसेएन चुरी थेनदुइरी तामाङकादेसेन चु ग्लादा छ्यास्दिबामुबा बिबा ताम्दा देन्बालान बिसी ओन्बा म्राङ्बामुला। थेन ताबासे लामा चु ग्लाला मिनएन जामादुइलान म्ही ह्युल्बा अर्थात तामाङकादेलन ग्योइरी थान्बा हिन्ना बिबारी हाम्ला। दात्तेएन चु ग्लाला मिनकादे च्यामापुल्से तामाङ ग्योइरिन स्याप्पा मुला जस्तो: याम्बु, हेराङ, खोपोङ, सिम्बु।

दारेमजा विसाम चु ह्युलला मिन हाराङ्लासी 'नेपाल' चिजी ताला बिबाफिरी तिगै ताम लाई। 'नेपालअ' मिनफिरी च्यामापुल्से चुथेन थुइबा तथ्यगत प्रमाण आस्यप्पा मुला। थेन ताबासे लामापुल्से बेनान म्हैखेन्(अनुसन्धानअकता) कादेसे प्रमाण आस्याप्साइनोन अनुमानला भररी 'नेपाल' मिनला छिग वा हिगिकदेदा छेसी ह्राङ्से बिबाम्हान्बा ह्राङ्बा अर्थ म्हैबाथेन पिन्बालाबा म्राङ्बामुला। म्हाइबान ताङरी हाइमाहेन्दे 'नेपाल' छिग चुबा मुबा बिमापुल्से चुनोन दुइहेन्दे बिसी एकिनलासी हाम्सेला आरे तर समुद्र गुप्ताला प्रयाग प्रशस्तिरी ब्रिबा 'नेपालअ' छिगनोन तिनिदोना स्याप्पा हजिवैविमा ङाच्छाला मिन हिन्ना "लिभी १९७५:11, रेग्मी २०२६:, 'तामाङ जाती' परशुराम तामाङ। तर भाषा वंशावलिरी ब्रिबामुला कि -मन्जुश्रीग्याम नेपाल पोगोल(उपत्यका) म्ही चिबारी ताबा स्होमाहेन्दे थिगै दुई लिच्छारी हसी हाजिवै 'ने' मिनला मुनिग्याम न्हाबा(पालित) चु पोगोलला मिन 'नेपाल' ताबारी निजि(बालचन्द्र शर्मा,'नेपालको ऐतिहासिक रुपरेखा' पृ. ४७। चुरी ब्रितोबान बिबालाबा हजिबै 'ने' मुनी बिबा हाला मुबा बिबा प्रष्ट ताबा आम्राङ्बामुला। थेन ताबासेन चु ताम आहिन्बाला ताम जेख्खेन बिबा स्पष्ट ताबामुला। तिदा सुङ्लास्हिसाम 'ने' मुनी हाला बिबाफिरी च्यामापुल्से 'कुनै एक मुनी' बिबा जे म्राङ्बामुला। यदी देन्बालान थेन म्हिला मिङ्याम चु ग्लाला मिन थान्बा हिन्साम थेह्राङ्बा म्हिदा हजिबै यकरी 'ने' मुनी बिबाला सट्टारी प्रष्ट ङोसेना लासी थेला मिनथेन परिचय पिन्बारी हाम्दोबामुबा। होराङ्नोन लासी थेसे स्हेङ्सी पिन्बा ठिम ठिगरी(व्यबस्था) कादे तिगा-तिगा हाराङ्बा-हाराङ्बा मुबा बिबाएन ब्रिबा ततोसेलामुबा। तर थेर्ह्राङ्बा तिगैनोन आस्यप्पसे चु नाम्दर लिच्छारी चु ह्युलला कैरन ब्रिबा ताङ्री तिगै खेन्पो खाइबाकादेसे ह्राङ्ला सेमसे म्हान्सी लिच्छारी ह्राङ्देन डिक्ना लासी कथापलाबा नाम्दर जेख्खेन बिबा प्रमाणित ताबामुला।

भाषा वंशावलिरी ब्रिबा अन्सार चु ग्लाला क्युइ मन्जुश्रिसे तेबा आहिन विवादएन तेबा म्राङ्बामुला। चुसेएन चु ह्युल्ला काइरन ब्रिबा खेन्पोकादे हिन्दूधर्मला पक्षपाती जान्नेम हराङ्दमन लासी तसै हिन्दूला ताम विमा फिर्क्यापला हलैदानोन आताङ्बाकादे जेख्खेन बिसी प्रमाणित ताबामुला। थेनिकादेला अन्सार चु ग्लाला क्युइ मन्जुश्रीसे आताना हिन्दूला ला कृष्णसे तेलास्हिबा हिन्ना। तर मन्जुश्रीसे क्युइ तेलास्हिमापुल्से ताउदह स्हेङ्सी थेरी ङ्य्हाम्बुला ग्ले(नगरज) दा थेनोन ग्लारी दान्लापस्ह्युना थान्बा, पशुपती आर्यघाटविमा तोर क्युइ छ्याबासे पशुपती गौरिघाट गाइङ ग्याङ थाबा जान्नेम गोकर्णला गङ थामाएनोन थासी तोरला क्युइकादे तेसी पुलास्हिबामुबा विवाहराङ्बा तङ डिक्पा(क्रमबद्ध) बर्नण थेन स्पष्टता श्रीक्रिश्न वा ह्रोला प्रतिनिधिसे तेलास्हिवा बिबा नाम्दररी स्यापारी हाम्बा आरे। थेराङ्नोन लासी थेन दुइरी श्रीक्रिष्ण चु ग्लारी ज्योन्कालास्हिबान अरेबा बिबाइनोन म्राङ्बा मुला। बिसाम ज्याम्बेयाङ्(मन्जुश्री)से क्युइ तेबा बिबा अहिन बिबाकदेसेन भाषावंशावलिरी ब्रिबा हजिब 'ने' मुनी बिबाएन गलत तदोसेला आहिन ओम? कादेसेजा 'मन्जुश्री' मिन भारतीय मिन बिसिएन पाङ्बा लाबामुला। तर थेनिसे तिरेम गोनोन तोबाथेन डान्नोन तेबा ताम तिगा हिन्न सुङ्लास्हिसम काइरन्(ईतिहास) थेन धार्मिक छ्योइकादेरी ब्रिबा दुइरी स्यान ग्योइदा पोबा ताङ्री मिनदाएनोन पोसी ब्रिबा लाबामुला। जन्नेम बेनासेन गोतोला कि बोइ(तिब्बती) ग्योइला ज्याम्बेयाङ मिनदा भारतीय ग्योइरी पोमा वा डोमापुल्से जेख्खेन ज्याम्बेयाङ ग्याम 'मन्जुश्री' स्होबा हिन्ना। तिदा सुङ्लास्हिसाम बोइकादेसे 'मन्जुश्री'दा ह्राङ्लान ग्योइरी 'ज्याम्बेयङ' बिमुला। होराङ ताबासे ह्याङ स्पष्ट ताबारी हाम्ला कि थे ग्योइला क्युइ श्री कृष्णसे आहिन ज्याम्बीयाङ्से तेलास्हिबा हिन्ना।
 
'नेपाल' मिनलान ताङरी स्याप्पा अर्कु मत अनुसार बाइ(नेवार)ला 'ने' थेन थेनिकादेसे नाङ्साल म्राबा लाबा 'पाला'ला 'पाल' छिगदा छ्याप लासी 'नेपालअ' मिनला केवा ताबा हिन्ना रो। तर थेह्राङलासी नेवारला 'ने' थे पालाला 'पाल' दा थुइसी 'नेपालअ' स्होबारी हम्बा वा थेह्राङ्लासी स्होसी छिटोबा थे दुइरी अरेबा बिसी ह्याङ्से सजिलोन पाङ्बारी हाम्ला। थेन ताबासे चु आहिन्बा ताम बिसी स्पष्ट ताबाएन म्राङ्बामुला। चुथामन तिब्बाट या बोइजापट्टी दोबाकदेसेजा बिसम 'नेपालअ' ला अर्थ तिब्बती ग्योइरी म्हाइबाएन म्राङ्बामुला। थेइनिकादेला अन्सार-तिब्बत्-बरिमी ग्योइला तिगै ग्योइकादेरिजा बिसम 'ने' छिगला अर्थ 'दिम' वा म्ही चिबा ग्ला जान्नेम 'पाल' छिगला अर्थ 'उन' ताबामुला। होराङ्तासी वाडेल साहेबअला अनुसन्धानअसे 'पाल' ला 'ने' क्(उनला धिम वा मण्डी) एन 'नेपालअ' बिबारी हाम्ला। जोरोङ्नोन लासी फिरी ब्रिबा ल्हेङ्मो अन्सार ओन्मा ङाच्छ उन ताबा ह्युलरी चिबा म्हिकादेला मिनग्यामनोन थे ग्लाला मिनएन 'नेपालअ' तासैनोन लिच्छ थे ग्लारी चिबाकादेला मिनग्याम्से थे ग्लाला मिन चिबारी असम्भव आरे। ओन्माल ल्याप्चा ग्योइरिएन नेपालल स्ह्यार थेन सिक्किमदा 'ने' मिननोन पिन्बामुबा। जान्नेम ल्याप्चा ग्योइला खाइबाकादेला अन्सार चु छिगला अर्थ  'म्ही चिबा ग्ला वा ' बिबामुला। बोइजाला लामा धर्मला छ्योइकादेरी चु 'ने' छिकदा 'न्यस्(Gnas)' बिसी ब्रिबाला तासाइनोन चुदा पाङ्माजा बिसम 'ने' जेख्खेन बिबलामुला। लामाअकादेला अन्सार चुला अर्थ 'चङमा  ग्ला वा (पवित्र स्थल वा गफआ)' बिसी पाङ्ब मुला। तर चुतामन वाडेल साहेब तथ्यला ङाम्देरी दोसाइनोन थे तथ्यदा चुङ आहम्ना बिथोलब तबा म्राङ्बा मुला। तिदा सुङ्लास्हिसम 'नेपालअ' मिनला अर्थ तिब्बती लामा जान्नेम स्ह्यारला लाप्चा ग्योइरी म्हाइला स्हिजी। 'नेपाल' मिन्ला अर्थ म्हैसेलन हिन्साम चुनोन ग्लाला म्ही ह्युल्बाथे चुनोन ग्लाला कोलाकादे(भुमिपुत्र) दा ङ्योइतोबामुबा। 'ह्रोङ' थेन म्हाङ्ह्युल' बिसी पाङ्लाजिन्माहेन्दे दोसिन चु ग्लाला मिन 'ने' अर्थात 'दिम' जान्नेम 'पाल' अर्थात 'उन'दा बसी वा छ्यपलासी 'नेपालअ' बिसी स्होसी मिन थान्सी छिटोबा तिगैला खाचो अंराङ्बामुला।

चुमी तजी नेपाल मिनला फिरी स्याप्पा ल्हो-ल्हो मत जान्नेम थेला सत्यतथ्य तिगा ताबारी हाम्ला बिब फिरी म्हाइबा ङाला ह्राङ्ला प्रयास। ङाइ गोबा अन्सार चु ग्लादा कल्ब दाङबोरी छ्यास्दिबा म्ही ह्युल्बा बिबान दत्तेला नेपालला तामाङकादेलान म्हेम्हे आखेकादे हिन्ना। थेन ताबासे ङाला बिचाररी 'नेपालअ' मिन तामाङ ग्योइग्याम हाबा तदोला। तिदा सुङ्लास्हिसाम दत्तेला सिम्बु वा स्वयम्भु थेन दुइरी क्युइन्हाङ्रीन ठुङ्लास्हिबामुबा। संस्क्रित ग्योइरी 'स्वयम्भु'ला अर्थ ह्राङ्नोन ठुङ्बा ला (आँफैँ उत्पन्न भएको देवता) बिबा हिन्न। ह्राङ्नोन ठुङ्लास्हिबा महाज्योती रुपला लादा संस्क्रित ग्योइरिजा बिसम 'स्वयम्भु' मिनसे चुजिम। थेराङ्नोन लासे ह्राङ्नोन ठुङ्बा लादा थे दुइरी चु ख्यार्-ख्युरला तामाङ्से बिसम ह्राङ्लान ग्योइरी पाङमाजा 'नेपा ' (नेपा+) बिबा लाबामुबा। थिनिकादेला ग्योइला अन्सार  'नेपा' ला अर्थ ह्राङ्नोन ठुङ्बा जान्नेम  '' ला अर्थ (देवता) विवा ताला। जोरोङ्नोन लासी ङाच्छाला दुइरी नेपाल खाल्डो वा पोगोलरी म्ही चिबारी ताबा स्होबा वा छास्दिबा गेएन थेन दुइला तामाङकादेसेन लाबा हिन्ना। तिदा सुङ्साम जामा दुइरी चु ग्लारी तामाङ बिमा स्ह्यान्दो ह्युल्बाएन मुबा बिबा प्रष्ट आरे। थेन तामाङकादेला ग्योइरी चु ग्ला वा स्वयम्भुला मिन 'नेपा ' ग्याम नेपाल ताबा हिन्ना बिबारी हाम्ला। लिच्छरी जेख्खेन स्वयम्भु बिसी मिन थान्बा हिन्ना। चु ग्लल हजिबै बिमा ङाच्छाला ह्युल्बा तामाङनोन हिन्ना तर लिच्छारी हाबा स्ह्यान्दो ह्युल्बाकादेला कारण तामाङ काडे गोल्से-गोल्से चु ग्ला ग्याल्मा ल्हेसी निबा म्राङ्बामुला। दात्तेला टिचिङ हस्पिटल महाराजगंज मुबा ग्लारी थे बिमा ङाच्छा तामाङ नाम्सा मुबा थेनिदा थे ग्यालाम तेसी थे ग्लारी अस्पातल स्होबा हिन्ना। रिङ्रोड फिर्क्यापला बौद्धरी तामाङ काडे ल्हाना मुला। चु ग्लादा हाल्से छ्यास्दिजी बिमापुल्से म्हैखेनकादेसे हजिबैबिमा ङाच्छा चुरी तामाङ काडे मुबा तामदा आहिन बिबारी हाम्बा आरे। जनकलाल शर्माला अन्सार 'मङ्गोल म्हार्मेन्छनला म्ही हजिबै दुइरी याम्बुरी हासी चिबा मुबा। चु ग्लादा छ्यास्दिसी नाम्सा बु स्होमाह्यान्दे बिसम स्ह्यान्दो म्ही कादेनोन चु ग्लारी हाबा हिन्ना। लिच्छा थेनिकादे चु ग्लारी चिनाचिनान तामाङ   ताबामुबा (जनकलाल शर्मा:'हम्रो समाज एक अध्ययन २०५८ पृ. ३१९। थेराङ्नोन लासी परशुराम तामाङ्सेएन वंशिटार्टदा ओन्बान याम्बुला हाजिबै बिमा  ङाच्छाला ह्युल्बा तामाङ बिसी ओन्बा मुला। दाङबोला काइरनसे जोरोङ्बा ओन्बामुला कि - तामाङ्कादे नेपाल खाल्डोला प्राचिन बासिन्दा(Original Inhabitants) मुबा। तर लिच्छा थेनिकादेदा स्ह्यान्दोसे ह्वेरए बु मोइबा , दोइ पुइबा , सिङ थुबा, छे हान्बा गे कुल्सी अपमान लामाह्यान्दे थेनिसे चु लिङ्द ख्लासी नेपालला स्ह्याररिक्यार निसी चिबा हिन्न(१९०९) करनसेएन तामाङ काडे नेपालरी हजिबै बिमा ङाच्छ हाबा ह्युल्बा बिसी पाङ्बा मुला(१९६०:६६) थेराङ्नोन लासी तिब्बाट ५००० दिङ ङाच्छा जेख्खेन छ्यास्दिबा बिमा ल्हानान ङाच्छन चु ग्लारी ग्लिङ्कादे वाइसी हाजिन्बा तदोला। (१९९१:१४), परशुराम तमाङ 'तमाङ जाती', पृ. २४ जोरोङ्नोन लासी तामाङ ह्युल्बाला आबादिलान तङरी स्ह्यान म्हैखेन कारी पेट्रिकला अन्सार नेवारकादेसे राज्य स्हेङ्बाबिमा ङाच्छा चु ग्लारी भोटे ह्युल्बाला ह्युल वा राज्य मुबा(१८११:१४८) (.ai{. पृ. २९) चुनोन तामकादेसेन चु ग्लादा छ्यास्दिबा तामाङ काडेसेन बिबा ओन्बामुला। जान्नेम थे दुइला तामाङ ह्युल्बा बोन्धर्मा थेन बमओ रिमठिम तेन्बा ह्युल्बा मुबा। थेह्राङ्ताबासे थेनिकादेसे ह्युल्री -लु, ङ्ह्याम्बु, चनदेन, कुल , काडेफिरी विश्वास लाबमुबा। थेन फिरी बिबा स्हे वा शक्तिकादे फिरी ह्राङ्नोन ठुङ्बा , बोन वा बोन्बो वा ह्युल्बासे तेन्बा कुल कादे ताबा लामुल। दात्ते संस्क्रितरी 'स्यवम्भु' बिबालबा दात्तेला सिम्बुदन हजिबै बिमा ङाच्छा तामाङ काडेसे थेदा ह्राङ्लान ग्योइरी 'नेपा ' अर्थात ह्राङ्नोन ठुङ्बा बिबा लाबा ङाला ह्राङ्लान थाहार मुला। थेन 'नेपा ' (स्वयम्भु) छिग ग्याम्से नेपाल मिनला केवा ताजी। बिसम स्वयम्भुदा 'नेपा ' बिना बिनान 'नेपाल' बिबारी चुजी। लिच्छा   चु ग्लाला क्युइ फिर्क्याप तेसी छ्यास्दिमा हेन्दे दत्तेला स्वयम्भुदा नेपाल बिना बिनान याम्बुदाएनोन नेपाल बिबारी चुजी। अझ ल्हालान लिच्छारी पृथ्वी नारायण शाहसे डामाहेन्दे चु ह्युलला मिननोन 'नेपाल' ताबा हिन्ना।

माझुवा-, चालिसे , सिन्धुली,
दात्ते:चाबहिल, याम्बु  
स्तम्भ:

ह्याङ तामाङ:

ह्याङ तामाङ सामाजिक ब्लग हो। यदी तपाईं पनि यस ब्लगमा आफ्नो विचार लेख रचनाहरु राख्न चाहनुहुन्छ भने हामीलाई ईमेल लेख्नुस्: hyangtamang@ymail.com । अथवा तपाईंसँग ब्लगरको ज्ञान छ भने आफ्नो ईमेल आइडी पठाउनुहोस् हामी तपाईंलाई एडमिन बनाउनेछौँ।